Op 25 maart 2021 bracht de International Union for Conservation of Nature (IUCN) alarmerend nieuws naar buiten: de Afrikaanse olifanten worden nu ook geclassificeerd als ernstig bedreigd, wat betekent dat ze op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten staan. Zowel de kleine bosolifant als zijn nauwe verwant, de savanneolifant, worden geconfronteerd met een dreigende uitsterving, zij het in verschillende mate.
De bezorgdheid die naar voren komt, weerklinkt als een herhaling van de alarmerende geluiden van natuurbehoudsdeskundigen die al tientallen jaren waarschuwen voor stroperij en de vernietiging van leefgebieden. Hoewel er de laatste tijd enige verbetering te zien is in Oost-Afrika, groeit het probleem in heel Afrika gestaag.
COVID-19 speelde hierin een significante rol. Het streng aanpakken en bestraffen van stropers is een krachtig signaal dat de Tanzaniaanse autoriteiten serieus werk maken van het uitroeien van stroperij in het land. Echter, sinds het afgelopen jaar het toerisme in deze natuurgebieden nagenoeg stil is komen te liggen, kunnen stropers ongestoord te werk gaan vanwege de verminderde aanwezigheid van bezoekers.
De crisis in de toeristische sector dwingt vele betrokken partijen, wanneer er iets gebeurt, soms een oogje dicht te knijpen… Voorheen werden verhoogde controles en strengere straffen beschouwd als belangrijke mijlpalen in regionale samenwerking voor natuurbehoudsorganisaties die zich inzetten voor vervolgingen op het gebied van illegale handel in wilde dieren, ivoor van olifanten en planten en voor het aanpakken van corruptie. Echter, recentelijk blijkt het handhaven van deze wetgeving zeer uitdagend.
In Tanzania vallen misdaden met betrekking tot de handel in ivoor niet alleen onder de natuurbeschermingswetgeving, maar worden ze ook behandeld als ‘economische misdrijven’, als gevolg van aanpassingen in de economische en georganiseerde misdaad- en controlewetten van het land.
Volgens de wet kunnen dergelijke misdrijven bestraft worden met een gevangenisstraf van 20 tot 30 jaar. Maar met te weinig controles en zolang ook andere landen aanzienlijk mildere straffen hanteren, verleggen stropers hun werkterrein.
Overal waar je kijkt, zie je dat de populaties Afrikaanse olifanten en hun leefgebieden in alle Afrikaanse landen krimpen.
De belangrijkste redenen voor deze achteruitgang zijn de voortdurende stroperij en de constante invasie van wildernisgebieden door menselijke activiteiten.
Het kopen van ivoor en de daaruit voortvloeiende slachting van duizenden olifanten drijft deze kwetsbare dieren richting uitsterving. Daarnaast beperken verstoringen van hun migratieroutes en het in beslag nemen van hun leefgebieden door boeren, kolonisten, wegenbouwers en veehouders de overlevingskansen van olifanten steeds verder.
De olifantenpopulatie zou vandaag zijn gesmolten tot ongeveer 415.000 dieren.
Hoewel het misschien niet direct alarmerend klinkt, is het schrikbarend om te beseffen dat er naar schatting in 1970 nog meer dan 2 miljoen Afrikaanse olifanten waren. In slechts 10 jaar tijd is de totale Afrikaanse populatie met maar liefst 60% afgenomen vanwege de illegale handel in ivoor. Elk uur verdwijnen er 5 olifanten in Afrika en op dit tempo zullen er binnen 10 jaar geen Afrikaanse olifanten meer in het wild zijn.
Een enkele slagtand wordt al verkocht voor slechts 6000 euro. Op de zwarte markt, voornamelijk in China en andere Aziatische landen, is de prijs per kilogram ivoor zelfs hoger dan die van goud.
Daarom is het van groot belang dat toeristen wereldwijd bewust kiezen voor een safari in Afrika. Op deze manier kunnen ze op verschillende manieren bijdragen aan het behoud van mens en natuur.
Op die manier kunnen we deze prachtige Afrikaanse olifanten niet alleen zien in dierentuinen. Daar waar ze vaak achter tralies en in veel te kleine ruimtes leven, of in circussen.
